Czy „zamerykanizowana” Ludzkość to Planetarny TUMOR?

Oto Strony 161-170 tych „Atrap i paradoksów nowoczesnej biologii”, spisanych na zamówienie „NK” w 1984 roku ale opublikowanych dopiero, własnym kosztem, w 1993.

Rozdział 21. Działalność człowieka w biosferze

(Jest to nieco skrócony, do 2900 słów, ostatni rozdział Części Piątej „UWSTECZNIANIE SIĘ ORGANIZACJI USTROJÓW ŻYWYCH” powyższej książki; całość tego rozdziału na http://markglogg.eu/?p=3477)

Jak w perspektywie omawianych w tej książce teorii biologicznych usytuować całokształt poczynań nowoczesnego człowieka? W świetle idei darwinowskich sprawa jest dość prosta. Najsilniejsi przeżywają, słabsi umierają, by żyć, należy toczyć walkę o byt. W ramach tej bezpardonowej walki wszystkie metody są dobre, byleby tylko przynosiły naturalnie dobranym osobnikom (względnie całym „Narodom Wybranym”) sukces rozrodczy oraz zwiększały w wymierny sposób ich stopień dominacji nad otoczeniem.

Nie trudno zauważyć, że paradygmat darwinowski pokrywa się w zasadzie z tym, co myśli o świecie przeciętny, „normalny” człowiek. (Stąd też bierze się, jak już wcześniej na to zwracaliśmy uwagę, tak niezwykła popularność idei Darwina wśród ludzi przeciętnych, zawzięcie pchających się w swym życiu po to, by zdobyć pieniądze, władzę, czy choćby tylko rozgłos.)

Ponieważ najrozmaitsze wynalazki i usprawnienia techniczne znacznie ułatwiają osiągnięcie sukcesu w staraniach o panowanie nad światem, więc teoria darwinowska niejako uświęca zarówno obecny wyścig zbrojeń, jak i dzisiejszą konkurencję w rozwoju ekonomii. Wysokość dochodu narodowego na głowę mieszkańca stała się nawet powszechnie zrozumiałym miernikiem międzynarodowej „walki o byt” w warunkach długotrwałego pokoju: za wiodące i godne naśladowania uważa się te kraje, które wytwarzają najwięcej przedmiotów ułatwiających człowiekowi przeciętnemu panowanie nad jego otoczeniem.

Zupełnie inaczej przedstawia się sytuacja nowoczesnego człowieka w świetle teorii Lamarcka, Piageta czy Lorenza. Nieliczni, ale wybitni badacze należący do tej kategorii uczonych wielkie znaczenie przykładają do niedostrzeganego zupełnie przez darwinistów sprzężenia zwrotnego, polegającego na fatalnym wpływie na człowieka najrozmaitszych urządzeń technicznych, przy pomocy których ułatwia on sobie realizację swego, odnotowanego już w „Księdze Rodzaju” dążenia do panowania nad Ziemią. Zajmijmy się nieco bliżej tym bardzo ważnym, acz zazwyczaj zupełnie przemilczanym, problemem.

W rozdziale 11 pisaliśmy, że dostarczanie z zewnątrz do komórki jakiejś substancji, którą ona zwykła sama wytwarzać, powoduje, poprzez mechanizm „zahamowania przez produkt”, zablokowanie endogennej (wewnętrznej) syntezy tej substancji. W wypadku długotrwałego utrzymywania się sytuacji, w której komórka otrzymuje z zewnątrz pożądany przez nią składnik, dochodzi zwykle do zupełnego
wycofania i zaniku wewnątrzkomórkowych organów przystosowanych do wytwarzania tego składnika. Ten prosty mechanizm chemiczny funkcjonuje także w wypadku ustrojów wielokomórkowych, w tym i organizmu człowieka: w rozdziale 16 dawaliśmy przykład, jak dostarczona za pomocą zastrzyku morfina nie tylko w sposób prawie natychmiastowy eliminuje wewnętrzne dolegliwości organizmu, ale — wskutek swej obecności — hamuje jednocześnie endogenną syntezę uśmierzającego ból neuropeptydu enkafaliny. Ta ostatnia reakcja fizjologiczna jest przyczyną, że po okresie euforii, wywołanym nadmiarem w organizmie narkotyków dostarczonych z zewnątrz, pojawia się uczucie depresji spowodowane niedoborem endogennych środków opiumujących — co jest bodźcem zachęcającym daną osobę do zrobienia sobie kolejnego zastrzyku zawierającego narkotyk pożądany przez organizm.

Identyczną sytuację fizjologiczną obserwujemy w wypadku częstego używania najrozmaitszych ułatwień życiowych, które eliminują, bądź tylko zmniejszają, wykorzystania rozmaitych organów człowieka. (…) Z czasem jednak ta mechanicznie otrzymana radość powszednieje, człowiek się przyzwyczaja do posiadanych ułatwień i można zaobserwować u niego objawy uzależnienia podobnego do tego, w jakie popadają narkomani: pozbawienie go możliwości jeżdżenia samochodem czy oglądania obrazu telewizyjnego wywołuje stany depresji, jego życie zaczyna być podporządkowane konieczności wykonywania niezwykle nudnych i zubożających jego osobowość prac, zezwalających na zdobycie środków niezbędnych do utrzymania posiadanych przez niego maszyn.

W bardziej dalekosiężnym rezultacie prawie WSZYSTKIE urządzenia, które człowiek wymyślał z nadzieją, że zwiększą one zakres jego wolności poprzez oszczędzenie mu trudów codziennego życia, przyczyniają się do powstania rzeczywistości zgoła odmiennej: to właśnie przez zastosowanie coraz to nowych technologii ludzie stali się niewolnikami swych najbardziej przyziemnych potrzeb; stali się chorowici i słabi, a także utracili swe zdolności twórcze.

(...)

Życie w środowisku silnie zurbanizowanym, gdzie wszystkie podstawowe funkcje fizjologiczne organizmu ludzkiego są systematycznie ułatwiane, a nawet eliminowane, prowadzi nie tylko do atrofii struktur nie używanych i do chorób związanych z tą atrofią. W takim właśnie, sztucznie ułatwionym środowisku, w sposób masowy pojawiają się nowe, częstokroć patologiczne zachowania, „dające upust” rozmaitym hormonom wytwarzanym prze organizm. Szczególnie ważne są tutaj zarówno indywidualne, jak i zbiorowe zaburzenia umysłowe, wywołane niemożnością wewnętrznego „skonsumowania” rozmaitych neuropeptydów i hormonów wytwarzanych przez mózg, który się jeszcze nie przyzwyczaił do otępiającego trybu życia w warunkach komfortu. (Przykładem tutaj są zbiorowe histerie i psychozy, charakterystyczne dla okresów szybkiej urbanizacji —- by wymienić masowe palenie czarownic i wojny religijne w okresie Renesansu, czy też nie tak dawny faszyzm. Zaburzeniem umysłowym wyraźnie stymulowanym przez łatwy tryb życia jest też schizofrenia, zwana z tego powodu „królewską chorobą”.)

(...) Podobnie jak u zwierząt żyjących w warunkach permanentnego zamknięcia. obserwuje się u człowieka zanik wyższych instynktów społecznych (jak na przykład altruizmu), przy jednoznacznej znacznej hipertrofii, a nawet wyboczeniu jego „niższych” cach biologicznych, takich jak seksualizm i zachłanność konsumpcyjna.

Jak wskazywaliśmy na to w rozdziale poświęconym zjawiskom degeneracyjnym u zwierząt, jedną z cech charakterystycznych dla osobników udomowionych jest znacznie zmniejszona precyzja organów poznania. U współczesnego człowieka to zjawisko przejawia się nie tylko w osłabieniu zmysłu obserwacji, ale także w zachowaniu w wieku dojrzałym iście dziecięcej naiwności i łatwowierności, a także w braku wyższych form wyobraźni normalnej dla gatunku Homo sapiens. Do tego uwstecznienia się organów poznania dochodzi prawie zupełny zanik zdolności do spojrzenia „z zewnątrz” na swe własne zachowanie — przez co myślenie i działanie w społeczeństwie nowoczesnym coraz bardziej sprowadza się do kontrolowanych przez środowisko zwykłych odruchów Pawłowa. (…)

Zanik precyzyjnie działającej wyobraźni i związaną z tym łatwowierność najlepiej ilustruje omawiane w szczegółach w niniejszej książce proste zjawisko fizyczne, które jest zupełnie nie dostrzegane przez większość dzisiejszych teoretyków biologii: konieczność zużywania się wszystkich przedmiotów, które są używane — włączając w to używane książki, płyty i taśmy magnetofonowe.(...) Osoby, które od dziecka wychowywane były w warunkach pełnego dobrobytu, po prostu nie wykształcają u siebie odruchu przewidywania, że każda rzecz używana — łącznie z urządzeniami przenoszącymi informację — musi się wcześniej czy później zepsuć. Otóż właśnie na braku takiej elementarnej naukowej wyobraźni została oparta teoria „nieśmiertelności” struktur DNA, w którą to dziecinną teorię najwyraźniej uwierzyła spora liczba laureatów Nagrody Nobla.

Inną, wyraźnie neoteniczną cechą charakterystyczną dla nowoczesnej nauki jest deklarowana przez wielu znanych uczonych wiara, że nauka może stworzyć jakiś w pełni obiektywny obraź świata. (Przez obiektywność rozumiemy tutaj niezależność od indywidualnego, czyli subiektywnego punktu widzenia). Taką wiarę deklaruje na przykład J. Monod w swej książce „Przypadek i konieczność”, B. F. Skinner w „Poza wolnością i godnością”, a nawet i A. Einstein w książce ,Jak ja widzę świat”, w której już tytuł podkreśla subiektywność jego punktu widzenia.

To bardzo popularne w kręgach specjalistów wierzenie jest wynikiem prostego, pawłowskiego skojarzenia nie kwestionowanych przez nikogo postępów fizyki w konstrukcji zmatematyzowanego (a zatem stwarzającego pozór obiektywności) opisu zachowania się ciał prostych z postępami nauk o życiu, starających się równie precyzyjnie i „obiektywnie” przedstawić otaczającą nas złożoną rzeczywistość. Czyż jednak nie tak dawne, kategoryczne oświadczenie J. Monoda, że wszystkie dane doświadczalne potwierdzają fakt, że mutacje są tylko dziełem przypadku, jest stwierdzeniem nie podlegającego dyskusji faktu obiektywnego, czy też bliższym prawdy faktem jest, że genetycy w swym subiektywnym dążeniu do „obiektywności” po prostu ominęli niewygodne dane wskazujące na znaczne czasy latencji przez ujawnieniem się mutacji? J. Piaget pisał, że próba stworzenia „obiektywnego poglądu na świat” jest równoważna dziecięcej próbie przeskoczenia własnego cienia: przecież im bardziej, w celu osiągnięcia obiektywizmu, będziemy się starali odizolować nasze opinie o świecie od subiektywnych doznań naszych zmysłów, to... tym bardziej musimy stawać się ślepi i pozbawieni wiedzy o tym świecie! (...)
Z czysto fizjologicznym odczuciu „dobrem” są wszystkie urządzenia i sytuacje zmniejszające trudy związane z codziennym ludzkim życiem, a także zezwalające — jak na przykład pieniądze lub broń — na symboliczne bądź bezpośrednie panowanie nad otoczeniem. (Stąd też te przedmioty nazywa się potocznie „dobrami materialnymi”.) Takie prymitywne zrozumienie pojęcia dobra ujawniło się — a raczej „odrodziło się” — w cywilizacji europejskiej około 400 lat temu i do tego renesansu przedchrześcijańskich marzeń o ciągłym „dobrym bycie” walnie przyczynił się dokonany przez Gutenberga wynalazek druku, skutecznie ułatwiający rozprzestrzenianie się uproszczonych, na pozór racjonalnych idei. Od czasów ówczesnej Reformy, w wysoce zurbanizowanych krajach protestanckich uświęconymi stały się prozaiczne czynności zapewniające dobrobyt, a w szczególności wielkie znaczenie zaczęto przykładać do pracy wytwórczej, uprzednio traktowanej jako zajęcie niewolnicze i karę za grzech pierworodnej konsumpcji.

(…) Długotrwałe przebywanie w silnie zmechanizowanym środowisku miast spowodowało u niektórych osób prawdziwą „transformację” ich struktury neuronalnej odpowiedzialnej za poznanie świata: te neurony, które były stymulowane do wzrostu przez codzienny kontakt z maszynami bądź pieniędzmi, uległy hipertrofii, te zaś, które były predestynowane do kodowania odruchów, jakie powstają dzięki kontaktom ze światem ożywionym, stopniowo zanikły. Wskutek tej transformacji przystosowawczej pojedyncze, lepiej dopasowane do nowego otoczenia osoby przestały w ogóle dostrzegać podstawowe różnice między ciałami ożywionymi a martwymi, czego dowodem jest zniknięcie u wielu uczonych zdolności do wyobrażania sobie zjawisk regeneracji, nadregeneracji czy też samodoskonalenia się istot żywych*.

--------------------
*MG 2022 – banalną uwagę, działającego w IV wieku mnicha Pelagiusza, argumentującego że człowiek potrafi się doskonalić etycznie swym własnym wysiłkiem, odrzucały, aż do czasów najnowszych, kolejne sobory Kościoła Powszechnego. Ta religijna instytucja w ostatnich 3 wiekach walnie się przyczyniła do pojawienia się „darwinowskiego” nie-zrozumienia zachowania się Przyrody Ożywionej – patrz me „5 solas neo-darwinizmu” z 2017 roku.
-----------------------
W dalszym sprzężeniu zwrotnym rozpowszechniane przez mass media „naukowe” przedstawienie organizmów w postaci (bezdusznych) mechanizmów spopularyzowało ten sposób widzenia przyrody i jeszcze bardziej wzmocniło pozytywistyczną działalność człowieka: ponieważ nawet dzieci sa zdolne zauważyć, że mechanizmom wyraźnie szkodzą najrozmaitsze wstrząsy i zaburzenia pochodzące ze środowiska, więc ludzie w krajach wysoce zurbanizowanych zaczęli kojarzyć, że aby wyeliminować „zło”, należy tak przebudować świat, aby usunąć z niego wszelkie zgubne wpływy, mogące zagrozić delikatnym mechanizmom (to znaczy organizmom) panującego gatunku Homo sapiens.

To wyraźnie neoteniczne wyobrażenie sobie świata niecywilizowanego jako „złego”, gdzie — według potocznych opinii — panuje brud i głód, szaleją insekty, dzikie zwierzęta i straszne mikroby, stało się motorem do podjęcia zakrojonej na kalę planetarną próby totalnego udomowienia i sterylizacji przyrody: w tym celu wytępiono prawie wszystkie zwierzęta drapieżne, wyeliminowano zakaźne choroby, ujarzmiono niebezpieczne rzeki, kulę ziemską przykrywa się coraz liczniejszy mi komfortowymi domami, szpitalami i zakładami produkcyjnymi gdzie nic nie może człowiekowi zagrozić i gdzie nawet praca nie wymaga żadnego znaczniejszego, „niszczącego” wysiłku.

Tę „dobrotliwą” ideę społeczeństwa burżuazyjnego do swoistej perfekcji doprowadził psycholog amerykański B. F. Skinner: by uchronić swe nowo narodzone dziecko od częstokroć unieszczęśliwiającego je wpływu otoczenia, przez pierwszy rok życia trzymał je w szklanym inkubatorze, bardzo podobnym do tego w jakim trzyma się noworodki urodzone przedwcześnie (fig. 50B). Ta „skrzynia Skinnera”, która w swym czasie była nawet dość sławna w Ameryce, jest modelem całości „dobroczynnych” poczynań naszej cywilizacji: jak pisał kiedyś Maciej Iłowiecki, człowiek nowoczesny najwyraźniej zaczyna się zamykać w „szklanej szkatułce” izolującej go od jakichkolwiek groźnych dla jego zdrowia i życia wpływów otoczenia (fig. 50C).